Το αιματοκύλισμα για ακόμα μια φορά στη λωρίδα της Γάζας προκάλεσε κύμα εκκλήσεων για διεθνή παρέμβαση, προκειμένου να δοθεί ένα τέλος σε έναν ακόμα κύκλο βίας στην περιοχή. Η διεθνής παρέμβαση, ανεξάρτητα από το πως την προσλαμβάνει ο καθένας, καταλήγει στο διεθνές σύστημα ασφαλείας, με τον ΟΗΕ να βρίσκεται σε προεξέχουσα θέση. Η ιδέα ενός θεσμού, μέσω του οποίου η διεθνής κοινότητα θα προλαβαίνει ή θα σταματά συγκρούσεις δεν είναι καινούρια. Η φρίκη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου οδήγησε στο πρώτο πείραμα, την Κοινωνία των Εθνών. Η ΚτΕ προσπάθησε να παίξει κατά κάποιον τρόπο, τον ρόλο του διαιτητή, προκειμένου να αποφευχθεί νέα γενικευμένη σύρραξη. Σε αυτή την αποστολή της απέτυχε, επειδή πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιζαν τα έθνη-κράτη. Η παραπάνω πρόταση θα αναλυθεί παρακάτω.
Αξίζει να σταθούμε λίγο στη θεωρία γύρω από τη συλλογική ασφάλεια και τη χρησιμότητά της. Η πρώτη σχολή σκέψης είναι ο ρεαλισμός. Ο ρεαλισμός περιλαμβάνει στοχαστές από τον Θουκυδίδη και τον Sun Tzu, μέχρι τον Hobbes, τον Machiavelli και τον Rousseau. Ο ρεαλισμός υποστηρίζει ότι οι διακρατικές σχέσεις χαρακτηρίζονται από αναρχία. Ο ανταγωνισμός είναι συνεχής,με αποτέλεσμα ένα διεθνές σύστημα ασφαλείας να μην μπορεί να λειτουργεί με όρους ενδοκρατικής ασφάλειας. Στην τελική, άσχημα πράγματα συμβαίνουν γιατί οι άνθρωποι που χαράσσουν εξωτερικές πολιτικές, είναι κάποιες φορές κακοί. Τουλάχιστον σύμφωνα με τον κλασικό ρεαλισμό.
Ο φιλελευθερισμός είναι η δεύτερη θεωρία. Κερδίζει συνεχώς έδαφος από τον Α΄ ΠΠ και εξής. Έχει επηρεαστεί από στοχαστές όπως ο Thomas Paine και ο Immanuel Kant, του οποίου η έννοια “αιώνια ειρήνη”, θεωρείται από πολλούς, ο ακρογωνιαίος λίθος της σύγχρονης φιλελεύθερης σκέψης. Οι υποστηρικτές της θεωρούν πως η δημιουργία θεσμών ασφαλείας παράγει ειρήνη. Με άλλα λόγια, η ίδια η ύπαρξη οργανισμών όπως ο ΟΗΕ, και οι μηχανισμοί τους, αποθαρρύνουν σε γενικές γραμμές τα κράτη από το να αναλάβουν πολεμικές ενέργειες.
Η τελευταία από τις επικρατούσες θεωρίες είναι ο κονστρουκτιβισμός. Οι υπέρμαχοι υποστηρίζουν πως αρκετές παράμετροι στις διεθνές σχέσεις, αποτελούν κοινωνικές δημιουργίες, και άρα μπορούν να αλλάξουν. Οι ταυτότητες και τα συμφέροντα των δρώντων, προσώπων και μη, δεν είναι στατικά. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούν να υπολογισθούν εξωτερικά, μακροσκοπικά. Πρόκειται περισσότερο για ένα εργαλείο μελέτης των διεθνών σχέσεων, παρά ξεκάθαρη θεωρία τους. Φυσικά υπάρχουν πολλές θεωρίες και υπό-θεωρίες, οι οποίες δεν είναι δυνατό να αναλυθούν.
Το πιο σημαντικό στοιχείο που πρέπει να εξεταστεί για να εξετάσουμε και τη χρησιμότητα του διεθνούς συστήματος ασφαλείας, είναι το έθνος-κράτος. Παρά το γεγονός ότι σήμερα αμφισβητείται, εντούτοις το έθνος-κράτος παραμένει ο κυρίαρχος πολιτικός σχηματισμός σε συλλογικό επίπεδο. Τα κράτη εξακολουθούν να είναι οι κύριοι παίχτες στην “σκακιέρα”. Τα κράτη είναι αυτά που ενεργούν. Επιτίθενται, αμύνονται και δημιουργούν διεθνείς οργανισμούς και θεσμούς. Οι διεθνείς θεσμοί (ΟΗΕ.ΚτΕ κλπ.) είναι εξαρτημένοι από τα κράτη. Έχουν ανάγκη τη χρηματοδότηση, το κύρος, το προσωπικό και την στρατιωτική δύναμη για να επιβάλλουν αποφάσεις. Επομένως, είναι εύκολο να παρακαμφθούν από τα ίδια κράτη που τα στηρίζουν, ή να γίνουν εργαλεία της πολιτικής ισχυρών παιχτών(κρατών). Από τη στιγμή που δεν υπάρχει κάποια υπερεθνική ανωτάτη αρχή, ανεξάρτητη από τα κράτη, οι όροι καθορίζονται από τους υπάρχοντες συμμετέχοντες. Επίσης, δεν υπάρχει μια αδιαφιλονίκητη υπερδύναμη, η οποία να επιβάλλει την δική της ειρήνη.
Με άλλα λόγια, προς το παρόν, οποιαδήποτε προσπάθεια διεθνούς ελέγχου και ειρήνης είναι καταδικασμένη σε αποτυχία, εξαιτίας των συμφερόντων των κρατών. Ο ΟΗΕ δε μπορεί να επιβληθεί στην Αμερική. Η Αμερική και η κάθε Αμερική μπορεί να χρησιμοποιεί την διεθνή ασφάλεια, την ειρήνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα, για να εξυπηρετήσει τα συμφέροντά της. Σε μια περίπτωση θα υπάρχει κίνδυνος και καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και θα ζητήσει κινητοποίηση (π.χ Γιουγκοσλαβία). Σε μια άλλη είναι νόμιμο δικαίωμα άμυνας(π.χ. Ισραήλ τις τελευταίες ημέρες).
Εννοείται πως η προσπάθεια δημιουργίας ενός διεθνούς συστήματος ασφαλείας έχει βοηθήσει και έχει αποτρέψει συγκρούσεις σε πολλά μέρη του κόσμου. Ταυτόχρονα, δεν έχει αποσοβήσει εξίσου πολλές. Μέχρι να δημιουργηθεί κάποιο νέο πολιτικό μόρφωμα, ανώτερο και ανεξάρτητο των κρατών, κάθε προσπάθεια είναι καταδικασμένη να εξαρτάται από τα εκάστοτε συμφέροντα του κορυφαίου πολιτικού σχηματισμού των τελευταίων τουλάχιστον 200 χρόνων. Του έθνους-κράτους.
