Βασικό χαρακτηριστικό του ενεργού πολίτη σε μια δημοκρατία, είναι η κριτική σκέψη και η συμμετοχή, το ενδιαφέρον για τα κοινά. Το χαρακτηριστικό αυτό γίνεται θεμελιώδες στην εποχή της πληροφορίας. Το άτομο οφείλει να ανησυχεί, να ενημερώνεται και να δρα, για όλα όσα επηρεάζουν τη ζωή του άμεσα ή έμμεσα. Δεν θα συνεχίσω με το τυποποιημένο ευχολόγιο έκθεσης Γ΄ Λυκείου, καθώς η πραγματικότητα είναι αυτή που έχει σημασία. Η ελληνική κοινωνία και ο Έλληνας πολίτης ξεχωριστά, εμφανίζουν σημάδια έντονου εγωισμού και εθελοτυφλίας. Η οργάνωση σε αντίπαλα στρατόπεδα άσπονδων εχθρών, είναι το κυρίαρχο μοτίβο. Κάθε πράξη, κάθε λέξη που προέρχεται από εμάς, τους προσκείμενους σε εμάς, ή αυτούς που υποστηρίζουμε ή αγαπάμε, είναι εκ προοιμίου σωστή και δικαιολογημένη. Κάθε αντίθετη άποψη απορρίπτεται χωρίς δεύτερη σκέψη.
Αρχικά, η διαφοροποίηση και ο ανταγωνισμός δεν αποτελούν αρχέτυπα του κακού για μια κοινωνία. Το πρόβλημα προκύπτει όταν εμφανίζεται δογματισμός, άρα απώλεια κριτικής σκέψης. Ο Έλληνας αποδεικνύει καθημερινά πως υστερεί σε πολιτική και κριτική σκέψη. Η τριάδα συμπληρώνεται από την παντελή αδιαφορία ή την ημιτελή πληροφόρηση. Ο ιερός φανατισμός αποτελεί το καρύκευμα. Η φράση “δύο μέτρα και δύο σταθμά” πρέπει να γίνει το εθνικό μας slogan. Τα παραδείγματα αναρίθμητα. Όταν οι Θεσσαλονικείς κατεβαίνουν στην παραλία αποτελούν “υπόδειγμα” ανευθυνότητας και απειλής κατά της δημόσιας υγείας. Όταν το κάνουν οι Αθηναίοι είναι Τετάρτη. Αν οι οπαδοί του Π.Α.Ο.Κ συνοδεύσουν την αποστολή της ομάδας τους στο γήπεδο πριν από έναν κρισιμότατο αγώνα, η πόλη βουλιάζει από νέα κρούσματα. Αν οι οπαδοί του Ολυμπιακού πανηγυρίζουν το πρωτάθλημα, όλα καλά. Ο τραγουδιστής της νικήτριας Ιταλίας στην Eurovision,πολύ πιο εύκολα θα θεωρηθεί “χρήστης ναρκωτικών”, ως μέλος ροκ μπάντας. Κανείς δεν θα ήταν εξίσου αρνητικά διακείμενος απέναντι σε ένα ποπ είδωλο, το οποίο μπορεί να έχει επιδείξει ή και όχι παρόμοια ακραία συμπεριφορά. Όταν θεωρείς κάτι κατακριτέο, είναι κατακριτέο ανεξάρτητα από το ποιος πράττει. Σε διαφορετική περίπτωση, είναι υποκρισία.
Το επιστέγασμα ποιο είναι; Προκειμένου να μείνουμε πιστοί στη γραμμή του “στρατοπέδου” μας, φθάνουμε στο σημείο να κρίνουμε ίδια γεγονότα με διαφορετικό τρόπο. Το γεγονός από μόνο του δεν είναι επικίνδυνο. Τραγικό και λυπηρό μεν, όχι επικίνδυνο δε. Τα πράγματα αλλάζουν όταν η στάση μας αυτή υπαγορεύει την κάθε μας απόφαση, και αποτελεί τρόπο ζωής. Τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και οι έχοντες την εξουσία το εκμεταλλεύονται στο έπακρο. Πολύ εύστοχα λένε αυτό που θέλουμε να ακούσουμε. Η απλή συζήτηση είναι αδύνατη. Φοράμε όλοι παρωπίδες και δεν ακούμε τον άνθρωπο δίπλα, ο οποίος ίσως και να μιλά με επιχειρήματα και δεδομένα. Είμαστε κριτές των πάντων, αλλά δεν κάνουμε ποτέ αυτοκριτική.
Φυσικά, ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα προς αποδοχή, είναι η παραδοχή του λάθους μας. Η περίπτωση να μην έχουμε δίκιο. Είναι εξαιρετικά επώδυνο για την ψυχοσύνθεση μας. Όμως, στην εποχή της πληροφορίας, η άγνοια είναι επιλογή. Κρινόμαστε όλοι, όχι για την άγνοια μας: δε μπορούμε άλλωστε να κατακτήσουμε όλες τις πληροφορίες. Κρινόμαστε ωστόσο, για την απόρριψη αυτού που ξέρει δύο πράγματα παραπάνω, και κυρίως για την πεισματική μας άρνηση να ψάξουμε, να μάθουμε και να ελέγξουμε τα επιχειρήματα του, από φόβο μήπως τελικά αυτός έχει δίκιο και όχι εμείς. Αυτό είναι για εμένα κοινωνική παθογένεια. Ας αποδεχτούμε επιτέλους, πως όποιος διαφωνεί μαζί μας δεν είναι εξ ορισμού κομπλεξικός. Άλλωστε, η διαφωνία και η ανταλλαγή επιχειρημάτων είναι βασικό στοιχείο της ανθρώπινης συμπεριφοράς και διανόησης. Στο τέλος της ημέρας, έτσι προοδεύει πάντα η ανθρωπότητα από εμφάνισης της στον πλανήτη.
