Με αφορμή το πρόσφατο περιστατικό με τη γιαγιά που αφαίρεσε τρόφιμα από ένα κατάστημα χωρίς να τα πληρώσει, συλλογίζομαι ότι πολλές φορές ερχόμαστε αντιμέτωποι με το εξής ανθρώπινο και τόσο ουσιαστικό δίλημμα:
- Αυστηρή και τυπολατρική εφαρμογή του νόμου κατά γράμμα;
ή
- Επίδειξη αντανακλαστικών κοινωνικής ευαισθησίας;
Κι αυτό το δίλημμα δεν αφορά μόνο στον εκάστοτε φυσικό δικαστή, τον δικηγόρο ή τον αστυνομικό, που επικαλούνται κι εφαρμόζουν τον νόμο, αλλά αφορά και σε κάθε έναν από εμάς προσωπικά που συλλογιζόμαστε ποιο είναι τελικά το ορθόν να πράξουμε και πώς να αντιδράσουμε μπροστά σε ένα ανάλογο δίλημμα. Είτε είμαστε οι ίδιοι αυτόπτεις μάρτυρες, είτε μας συμβαίνει προσωπικά μία πολύ δύσκολη κατάσταση και μία συμπεριφορά ως συνέπεια αυτής, η οποία κυριολεκτικά και πρακτικά ακροβατεί ανάμεσα στην παραβατικότητα και στην ανάγκη για επιβίωση.
Η ανθρώπινη ενστικτώδης αντίδραση ενδεχομένως είναι ότι δεν έγινε και κάποιο έγκλημα και πως μία καθαρά ανθρώπινη ανάγκη χωρίς πρότερη παραβατική συμπεριφορά πρέπει για καθαρά ηθικούς και λόγους κοινωνικής ευαισθησίας να συγχωρεθεί και να της «τη χαρίσουν» για πρώτη και τελευταία φορά.
Τότε όμως ο νομικός κόσμος θα αναρωτηθεί ενδεχομένως που θα οδηγήσει αυτό; Σήμερα είναι μία γιαγιά, αύριο θα είναι ένα εγγονάκι, μεθαύριο κάποιος άλλος πολίτης σε οικονομική αδυναμία. Άρα θα οδηγηθούμε σε παραβάτες δύο ταχυτήτων; Σε κάποιους θα χαριζόμαστε ως κοινωνία, ενώ άλλους θα τους κατακεραυνώνουμε;
Αποφάσισα να γράψω αυτό το κείμενο, ακριβώς γιατί δεν έχω απάντηση συγκεκριμένη σε αυτό το ερώτημα που διχάζει ηθικά και ψυχολογικά όλους μας από όποιο κοινωνικό μετερίζι κι αν στεκόμαστε σήμερα. Καταγράφω το δίλημμα που μας ταρακούνησε και μας συγκλόνισε όλους ως κοινωνία τις τελευταίες μέρες. Το μοναδικό σχόλιο που τολμώ να κάνω είναι ότι ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθο βαλέτω.
ΣΑΠΦΩ Χ. ΣΑΚΚΗ
