Από μικρά μαθαίνουμε να παίζουμε πολλά κι ενδιαφέροντα παιχνίδια. Οι παιδαγωγοί μάλιστα συμβουλεύουν τους γονείς μας να μάς προτρέπουν για λόγους κοινωνικοποίησης να συμμετέχουμε ενεργά σε αυτά μαζί με όλα τα άλλα παιδάκια. Συμμετέχουμε λοιπόν σε παιχνίδια στα παιδικά πάρτυ, στο σχολείο, στο κουκλοθέατρο, στην αθλητική ομάδα, στην κατασκήνωση με τους προσκόπους, σε πλήθος ομαδικών εκπαιδευτικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων. Όλα αυτά είναι φυσικά μία ενδιαφέρουσα πρόβα προετοιμασίας κι εξάσκησης για τη μετέπειτα ζωή μας ως ενηλίκων.
Μεγαλώνοντας εξακολουθούμε να παίζουμε σημαντικά παιχνίδια μέσα από περισσότερο ή λιγότερο απαιτητικούς ρόλους σε τομείς όπως οι προσωπικές και φιλικές σχέσεις και η εργασία. Μαθαίνουμε να τα εφαρμόζουμε, όταν για παράδειγμα συνεργαζόμαστε, επικοινωνούμε τις ανάγκες μας υγιώς, χτίζουμε ανθρώπινες σχέσεις σε επαγγελματικό και προσωπικό επίπεδο, διεκδικούμε ό,τι πιστεύουμε πως μας αξίζει, κλπ.
Ωστόσο κάπου στην πορεία ελλοχεύει ο κίνδυνος να «το χάσουμε». Ίσως μπερδευτούμε και ξεφύγουμε από τη διαδρομή προς την υγιή προσωπική μας εξέλιξη. Από εκεί λοιπόν που παίζαμε παιχνίδια γεμάτα ενσυναίσθηση για λόγους αρμονικής κοινωνικής συνύπαρξης, μπαίνουμε στον πειρασμό να παίξουμε και άλλα παιχνίδια τύπου… δύναμης, εξουσίας (power play), μυαλού (mind games). Ειλικρινά δεν μπορώ να καταλάβω, γιατί αισθανόμαστε την ανάγκη να καταφύγουμε σε τέτοιες πρακτικές και σε τέτοια επίδειξη άκρως εγωκεντρικής, υπερφίαλης και αντικοινωνικής συμπεριφοράς (sociοpathy), που συνήθως παρατηρώ να καταλήγει σε επιθετικότητα κι εχθρότητα, όταν πλέον διαπιστώνουμε ότι «δεν περνάει το δικό μας» με «καμία κυβέρνηση»…
Διερωτώμαι λοιπόν εύλογα:
- Δεν εισπράξαμε αρκετή αγάπη, προσοχή κι αναγνώριση ως μικρά παιδιά από τους οικείους μας, κι επιδιώκουμε έτσι να εκβιάσουμε καταστάσεις και να ξαναβρεθούμε στο επίκεντρο της προσοχής σε οποιοδήποτε κοινωνικό πλαίσιο και με οποιοδήποτε κόστος;
- Μας απέρριψαν, πλήγωσαν κι εκμεταλλεύτηκαν ερωτικοί σύντροφοι ή φίλοι που ήταν ιδιαίτερα σημαντικοί για εμάς, και προσπαθούμε έτσι να «βγάλουμε» τα απωθημένα μας και να ανταποδώσουμε «τα ίσα» στην άδικη την κοινωνία ξεσπώντας αδιακρίτως σε τρίτους άσχετους και ανύποπτους ανθρώπους, που τυχαία βρέθηκαν μπροστά μας;
- Έχουμε ως απώτερο σκοπό να αποδείξουμε ότι είμαστε έξυπνοι και ικανοί για όλα… αδίστακτοι εν προκειμένω…, γιατί κατά βάθος δεν πιστεύουμε ούτε καν οι ίδιοι στην προσωπική μας αξία ως άνθρωποι; Διαφορετικά, γιατί να μπούμε καν στον κόπο και στον πειρασμό να επιδιώξουμε να το αποδείξουμε με τρόπο τόσο… «άρρωστο»;
- Θέλουμε να καλύψουμε με την παροδική αίσθηση κι αυταπάτη του ελέγχου και της υπεροχής την ατομική μας αίσθηση αδυναμίας κι αναξιότητας, και να αισθανθούμε έστω και πρόσκαιρα πως τάχα εμείς «κινούμε τα νήματα»;
- Μήπως υποκινούμαστε από φθόνο και μικροπρέπεια, και θέλουμε απλώς να καταστρέψουμε την ευτυχία του διπλανού μας… να εξοντώσουμε την κατσίκα του γείτονα…, γιατί εμείς δεν καταφέραμε ποτέ να αποκτήσουμε κάτι ανάλογο, αυθεντικό κι ουσιαστικό, με όσα μέσα επιρροής κι αν διαθέτουμε;
- Είναι ίσως ο μοναδικός τρόπος που έχουμε μάθει «από το σπίτι μας» να σχετιζόμαστε με τους άλλους ανθρώπους γύρω μας; Ξέρεις… αυτός ο άκρως ελεγκτικός, χειριστικός, συναισθηματικά κακοποιητικός και όχι μόνο; Δηλαδή να πυροδοτούμε τις ανασφάλειες των ανθρώπων που μας συμπαθούν ή έχουμε κερδίσει την εμπιστοσύνη τους αρχικά ή και μας έχουν ανάγκη ενδεχομένως για διάφορους λόγους, και να τους χρησιμοποιούμε ως κατευθυνόμενα πιόνια για τα «βρώμικα» παιχνίδια μας εναντίον ενός τρίτου ανύποπτου προσώπου;
Τι από όλα αυτά ή και όλα μαζί ενδεχομένως ή και πολλά περισσότερα ακόμη να ισχύουν άραγε για να φερόμαστε τόσο περίεργα προς κάθε άλλο άνθρωπο που δεν τον γνωρίζουμε ουσιαστικά, που δεν έχουμε τίποτα να μοιράσουμε μαζί του, που δεν μας πείραξε ποτέ κι απλά υπάρχει κάπου παραδίπλα μας και ζει ήσυχα κι ευτυχισμένα με τους δικούς του όρους κι επιλογές; Μήπως αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα και η αληθινή εξήγηση της συμπεριφοράς μας τελικά; Ότι ζει καλά κι ελεύθερα κι αυτό… ενοχλεί!
Δεν τα διερωτώμαι από μόνη μου αυτά, όοοοχι. Υπάρχουν και οι ειδικοί επιστήμονες για τα παράλογα αυτά φαινόμενα αντικοινωνικής συμπεριφοράς, των οποίων οι μελέτες είναι διαθέσιμες στο ευρύ αναγνωστικό κοινό προς ενημέρωση κι επιμόρφωσή του. Έπεσαν λοιπόν στα χέρια μου και σαν κοινωνικό ζωάκι που είμαι κι εγώ τις διάβασα και γέμισε το μυαλουδάκι μου με άπειρα ερωτηματικά για τις παράξενες συμπεριφορές που παρατηρώ και δεν καταλαβαίνω. Με λίγα όμως δικά μου φτωχά λόγια και πολύ απλά… «Αγαπητό σύμπαν, με λένε «κόμπλεξ» και το παίζω «κάποιος», ενώ δεν έχω όρια στη συμπεριφορά μου και τα έχω κάνει μαντάρα στις διαπροσωπικές μου σχέσεις γενικότερα, αλλά δεν ζητάω ποτέ συγγνώμη για τα λάθη μου και δεν τα παραδέχομαι κιόλας, γιατί τα ξέρω και τα κάνω όλα τέλεια». Είναι μόνο η δική μου ερμηνεία κι άποψη. Εσύ, δώσε όποια άλλη θέλεις.
Δυστυχώς το αποτέλεσμα από τέτοια παιχνίδια δεν είναι επιτυχημένο μακροπρόθεσμα, θεωρώ. Συνήθως εκτιθέμεθα πολύ άσχημα κι αποδεικνύουμε απλά ότι καταντήσαμε κακοποιητικοί ψυχολογικά, χειριστικοί και κυνικοί χάνοντας παράλληλα την αξιοπιστία μας, το σεβασμό, το θαυμασμό, την προσωπική εκτίμηση αλλά και την εμπιστοσύνη των σημαντικών τρίτων για εμάς στο βωμό μίας πρόσκαιρης ή και πιο μακροχρόνιας ικανοποίησης και «νίκης» περί των εντυπώσεων. Γιατί μάλλον περί αυτού πρόκειται, κι αυτό ήταν ανέκαθεν το ζητούμενο. Κι ενώ αποσκοπούσαμε και στοχεύαμε στη δημιουργία μία θετικής εντύπωσης στους τρίτους για το άτομό μας, με την εμμονή και την κακότροπη συμπεριφορά μας κατορθώσαμε το εντελώς αντίθετο! Κρίμα δεν είναι;
Προσωπικά δεν ξέρω κατά πόσο αξίζει τον κόπο όλο αυτό το σκηνικό. Νομίζω πως καθόλου. Κάθε άλλος όμως μπορεί να έχει διαφορετική γνώμη αναλόγως των προτεραιοτήτων, των αρχών και των αξιών του, και σίγουρα οι «αριθμοί» μιλούν από μόνοι τους.
Πόσους ουσιαστικούς ανθρώπους που σε νοιάζονται αληθινά, έχασες τελικά από τη ζωή σου εξαιτίας τέτοιων παιχνιδιών; Καλά κάνεις όμως κι εσύ από την πλευρά σου, αφού ό,τι κι αν κάνεις, είναι αναφαίρετο δικαίωμά σου… είτε γιατί δεν θέλεις να «λύσεις» τα θέματά σου… είτε γιατί έτσι κι αλλιώς δημοκρατία έχουμε. Υποθέτω ότι για περίπου τους ίδιους λόγους ή και για άλλους πολλούς ενδεχομένως και ο τρίτος άνθρωπος δεν επιθυμεί να σε ανέχεται, κι επιλέγει έτσι να απομακρυνθεί, αφού αυτό ακριβώς το “attitude” δεν τον αφορά. Και δεν πειράζει καθόλου που δεν συνεννοούμαστε μαζί σου οι «κοινοί θνητοί» κι αρνούμαστε να συμμετάσχουμε στα παιχνίδια σου. Υπάρχουν πάντα τόσοι άλλοι άνθρωποι του «επιπέδου» σου για «να τα βρείτε» και να παίξετε μαζί. Μη σκας! «Όμοιος τον όμοιο και η κοπριά στα λάχανα» δεν λένε;
Επίσης να θυμάσαι ότι η προσωπικότητά σου διαμορφώνεται κι επηρεάζεται σημαντικά από το «μέσο όρο» της ποιότητας των πέντε περίπου ανθρώπων που συναναστρέφεσαι πιο συχνά στην καθημερινότητά σου. Κι αυτά οι επιστήμονες τα λένε, όχι εγώ. Οπότε μιας και τα πάντα είναι επιλογή σου και περνούν από το χέρι σου, επέλεξε προσεκτικά και πως συμπεριφέρεσαι και με ποιους συναναστρέφεσαι… για το καλό σου και μόνο.
Επιπλέον οι επιστήμονες λένε και κάτι άλλο, πάρα πολύ σπουδαίο… «Δεν μπορείς να δώσεις ό,τι δεν έχεις λάβει». Αναφέρονται στην αγάπη, το σεβασμό προς τρίτους αλλά και τον αυτοσεβασμό, την ειλικρινή φιλία, κλπ. Ενημερωτικά το αναφέρω κι αυτό, κι αποδεικνύεται αδιάψευστα από τη γενικότερη στάση ζωής μας. Για αυτό άλλους τους έχουμε «στην καρδιά μας», κι άλλους τους έχουμε ως παράδειγμα προς αποφυγή.
Συμπερασματικά νομίζω ότι χρήσιμο είναι να αποκτήσουμε ωφέλιμες εμπειρίες ζωής παίζοντας πολλά και διαφορετικά παιχνίδια, αλλά μόνο από τα ενδιαφέροντα, ευεργετικά και συναρπαστικά για την προσωπικότητα και την ψυχολογία μας. Τα άλλα, τα «περίεργα» και «σκοτεινά» κάνουν «τζιζ»… που μας έλεγαν από μωρά… και προσωπικά δεν τα συνιστώ.
“May the Force be with you, Darth (Vader)!”
ΣΑΠΦΩ Χ. ΣΑΚΚΗ
